ویرانی‌های مکتب نوسازی از زبان کاوه فرهادی
مدرنیزاسیون یا "مکتب نوسازی" اگرچه پدیده ای متاخر است و ابداع صوری آن را به دهه های ۷۰ و ۸۰ میلادی منسوب می کنند ولی از لحاظ نظری پیشینه ای ۳۰۰ ساله دارد و مهمترین پارادایم فکری غالب نخبگان و برنامه ریزی توسعه حکمرانان جهان سوم و از جمله ایرانیان بوده است.
کاوه فرهادی به بهانه بررسی مستند مادرکشی به نقد مکتب نوسازی در ایران پرداخته است:
پدران ما در گذشته، خودشان را با طبیعت منطبق می‌کردند، ولی نگاه مکتب نوسازی این است که با شیوه‌های فناورانه به کوه حمله کنند تا راه بسازند. این مکتب کاری به این ندارد که پدران ما در گذشته راه‌هایی را ساخته‌اند که محیط‌زیست «آخ» هم نگفته‌است چرا که اولین چیزی که در مکتب نوسازی له می‌شود، تفکر مشارکتی پرورش‌دهنده خلاقیت است.
ژاپن و هند تنها کشورهای درحال‌توسعه‌ای هستند که به مکتب نوسازی «آری» نگفتند. به همین دلیل هم هست که الان دارای تکنولوژی هستند.
در هندوستان همان واره‌ای که ما آن را برای همیشه از بین بردیم صنعتی کرده‌اند. با لبخند تمسخر نگفتند که حرف‌های سنتی نزنید.
از درون سنتی‌ترین فرهنگشان، جدی‌ترین فراورده‌های صنعتی را ساختند. قنات‌هایشان را خراب نکردند که پارک آبی بسازند.
از چمن برای زیبا‌کردن تپه‌های قهوه‌ای‌شان استفاده نکردند. چه شد که زنان و دختران ایرانی که زمانی بزرگ‌ترین تعاونی سنتی جهان را با «واره» و محصولات لبنی رهبری می‌کردند امروز به بزرگ‌ترین واردکننده لوازم آرایشی تبدیل شده‌اند؟
آب برای ما ملت‌های جهان‌سوم یک نماد است، نمادی برای اینکه بدانیم چقدر توانسته‌ایم گذشته خود را حفظ کنیم و چقدر آن را فراموش کرده‌ایم. ملتی که آب را به‌عنوان مادرش فراموش می‌کند، آیا چیز دیگری را به خاطر خواهدسپرد؟ وقتی ما قنات را حذف می‌کنیم، یعنی گذشته‌مان را در حوزه مدیریت آب پاک کرده‌ایم.
چطور می‌توان با یک گذشته پاک‌شده حال و آینده خود را بفهمیم؟ اگر حافظه تاریخی و فرهنگی خود را حذف کنیم، مطالعات آینده‌پژوهی به چه درد ما خواهندخورد؟ وقتی روندی نداریم که آن را تحلیل کنیم، از کدام آینده می‌خواهیم صحبت کنیم؟ حقیقت این است که همین بلایی که بر سر آب آوردیم را بر سر خاک و محیط‌زیست خود هم خواهیم‌آورد.
اقتصاد تکاملی می‌گوید روند توسعه خطی است، نه جهشی و ما، یعنی ملت‌های درحال‌توسعه، باید با رویکرد تکاملی و خطی این مسیر توسعه را طی کنیم. اگر این پرسش مطرح شود که چرا باید خطی باشد، در پاسخ باید گفت: چون اگر جهشی حرکت کنیم، آن‌ها به مشکل برمی‌خورند. آن‌ها در تکنولوژی هرلحظه جلوتر از ما هستند.
پس باید روند توسعه خطی باشد تا لاجرم ما تا ابد به دنبال آن‌ها بدویم. ما در انرژی هسته‌ای و نانوتکنولوژی جهشی عمل کردیم و واکنش غرب را دیدیم.
